ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΟΥ ΑΝΟΣΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΠΑΡΑΤΗΡΟΥΝΤΑΙ ΑΚΟΜΗ ΚΑΙ ΔΥΟ ΜΗΝΕΣ ΜΕΤΑ ΤΗ ΛΟΙΜΩΞΗ COVID-19

EΙΣΑΓΩΓΗ: Η CΟVΙD-19 λοίμωξη προκαλεί βλάβες που κυρίως εντοπίζονται στο αναπνευστικό σύστημα αλλά σχετίζεται άμεσα και με διαταραχές του ανοσοποιητικού συστήματος. Ελπιδοφόρος θεραπευτική προσέγγιση σε νοσηλευόμενους ασθενείς από COVID-19 είναι η μετάγγιση πλάσματος από αποθεραπευμένους ασθενείς. Οι μέχρι σήμερα μελέτες του ανοσολογικού προφίλ έχουν εστιαστεί σε ασθενείς με COVID-19, δείχνοντας ότι ο SARS-CoV-2 προκαλεί λεμφοκυτταρική ανεπάρκεια (λεμφοπενία, μείωση ποσοστού και εξάντληση των Τ-κυττάρων), αλλά και επαγωγή αυξημένου αριθμού φλεγμονωδών μονοκυττάρων. Οι μακροχρόνιες αλλαγές που προκαλεί ο κορωνοϊός στα ανοσοκύτταρα δεν έχουν μελετηθεί. ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ: Η λεπτομερής διερεύνηση του ανοσολογικού αποτυπώματος του SARS-CoV-2 στους λευκοκυτταρικούς υποπληθυσμούς αποθεραπευμένων δοτών πλάσματος. Η μελέτη του προφίλ των κυττάρων του περιφερικού αίματος των δοτών θα βοηθήσει στην ταυτοποίηση των επαγόμενων από τον ιό αλλαγών στο ανοσοποιητικό σύστημα, στην καλύτερη αντίληψη της παθογένειας της νόσου, συνεπώς και στη μείωση της νοσηρότητας. ΥΛΙΚΟ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΣ: Δείγματα περιφερικού αίματος αποθεραπευμένων δοτών πλάσματος (ν=74) αναλύθηκαν με πολυπαραμετρική κυτταρομετρία ροής σε αναλυτή BD-FACSCelesta 14-παραμέτρων. Ως μάρτυρες χρησιμοποιήθηκαν δείγματα νοσηλευόμενων COVID-19 ασθενών (ν=11), PCR-αρνητικών ατόμων με συμπτώματα παρόμοια με της SARS-CoV-2 λοίμωξης (ν=10) και υγιών ατόμων (ν=10). Τα λευκοκύτταρα επωάστηκαν με 12 μονοκλωνικά αντισώματα σημασμένα με μοναδικά φθοριοχρώματα, έναντι επιφανειακών αντιγόνων: CD45-APC-H7, CD3-PerCP, CD4-BV510, CD8-PE, CD14-BV605, CD16-APC, CD56-APC-R700, CD25-PE-CF594, CD11b-BV786, CD183(CXCR3)-BV421, CD194(CCR4)-BV650, CD196(CCR6)-BB515. Οι συνδυασμοί συνέκφρασης των αντιγόνων στην ανάλυση επέτρεψαν την ταυτοποίηση 26 λευκοκυτταρικών υποπληθυσμών: λεμφοκύτταρα, Τ-κύτταρα, CD4+ Τ-κύτταρα (σύνολο, Th1, Th2, Th9, Th17, Tregs), CD8+ Τ-κύτταρα (σύνολο, Tregs), B-κύτταρα, ΝΚT-κύτταρα (σύνολο, CD3+CD16-CD56+, CD3+CD16+CD56+, CD3+CD16+CD56-), ΝΚ-κύτταρα (σύνολο, CD3-CD16-CD56++, CD3-CD16-CD56+, CD3-CD16+CD56+, CD3-CD16+CD56-), μονοκύτταρα (σύνολο, CD14-CD16+, CD14+CD16+, CD14+CD16-) και κοκκιοκύτταρα (σύνολο, CD11b-, CD11b+). Τα δείγματα ομαδοποιήθηκαν ανάλογα με τη διάγνωση, την παρουσία και ένταση των συμπτωμάτων, τη νοσηλεία και την ανίχνευση αντι-SARS-CoV-2 στον ορό. Η στατιστική ανάλυση έγινε με τo λογισμικό GraphPad Prism 7. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Οι ασθενείς με CΟVΙD-19 εμφάνισαν χαμηλά λεμφοκύτταρα, CD4+ Tregs και Th1-τύπου, με ταυτόχρονη αύξηση των Th2-τύπου. Στους αποθεραπευμένους (το μέσο διάστημα, από την πρώτη ημέρα των συμπτωμάτων ή της PCR+ για ασυμπτωματικούς ασθενείς, ήταν 62 ημέρες) τα ποσοστά των ίδιων υποπληθυσμών φάνηκαν να επανέρχονται στα επίπεδα των υγιών-μαρτύρων. Ο λόγος Th1/Th2 ήταν σημαντικά μειωμένος στους CΟVΙD-19 ασθενείς και σημαντικά υψηλότερος στους αποθεραπευμένους, ειδικά σε όσους δεν ανιχνεύθηκαν αντι-SARS-CoV-2 αντισώματα στον ορό τους. Ο λόγος ώριμων/εξαντλημένων ΝΚ-κυττάρων ήταν σημαντικά αυξημένος στους ασθενείς με CΟVΙD-19, ενώ επανήλθε σε φυσιολογικές τιμές μετά την αποθεραπεία. Παρατηρήθηκε σημαντική αύξηση των ποσοστών των ενδιάμεσων μονοκυττάρων (CD14+CD16+) και των κοκκιοκυττάρων στους CΟVΙD-19 ασθενείς, αλλά φυσιολογικά επίπεδα στους αποθεραπευμένους. Η σημαντική μείωση των Β-λεμφοκυττάρων στους CΟVΙD-19 ασθενείς, φάνηκε να διατηρείται επί μακρόν και στους αποθεραπευμένους δότες πλάσματος. Τέλος, το ποσοστό των CD3+CD16-CD56+ NKT-κυττάρων ήταν ιδιαίτερα υψηλό στους αποθεραπευμένους δότες που είχαν νοσηλευθεί. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Σε συμφωνία με τη βιβλιογραφία, η ανοσολογική ταυτότητα των ασθενών με CΟVΙD-19 είναι: λεμφοκύτταρα↓, κοκκιοκύτταρα↑, CD4+Tregs↓, Th1↓, Th2↑, Th1/Th2↓↓, NK-κύτταρα ώριμα/εξαντλημένα↑↑, ενδιάμεσα μονοκύτταρα↑, υποστηρίζοντας την επαγόμενη από τον ιό ανοσοανεπάρκεια. Το ανοσολογικό προφίλ των αποθεραπευμένων δοτών πλάσματος φαίνεται να αποκαθίσταται ως προς τους περισσότερους υποπληθυσμούς, αλλά ακόμα και μετά 2 μήνες το χυμικό σκέλος της ανοσίας ανεπαρκεί, ενώ η παρουσία υψηλών ποσοστών των ανοσορυθμιστικών CD3+CD16-CD56+ NKT-κυττάρων υποδηλώνει πιθανή παράταση της φλεγμονώδους απόκρισης του οργανισμού.