ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΗ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΟΥ ΔΙΑΛΥΜΑΤΟΣ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ ΕΡΥΘΡΟΚΥΤΤΑΡΩΝ – ΠΙΛΟΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ

EΙΣΑΓΩΓΗ: Η οξειδωτική καταπόνηση και η ανισορροπία μεταξύ οξειδωτικών παραγόντων και αντιοξειδωτικών μηχανισμών αποτελούν τη βάση για την εξέλιξη των ερυθροκυτταρικών βλαβών αποθήκευσης. Προηγούμενες μελέτες της ομάδας μας έδειξαν πως τα προαποθηκευτικά επίπεδα ουρικού οξέος επιδρούν στη δομική και λειτουργική επάρκεια αποθηκευμένων ερυθροκυττάρων αναχαιτίζοντας εν μέρει την αποθηκευτική βλάβη. ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ: Ως εκ τούτου, σκοπός της παρούσας εργασίας ήταν ο έλεγχος της πορείας της αποθηκευτικής βλάβης μετά από ενίσχυση του συντηρητικού διαλύματος αποθήκευσης μέσω προσθήκης ουρικού οξέος και φυσικών «συνεργατών» του. ΥΛΙΚΟ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΣ: Αίμα 6 υγιών αιμοδοτών μελετήθηκε κατά την αποθήκευσή του σε λευκαφαιρεμένες μονάδες CPD/SAGM με ή χωρίς προσθήκη ουρικού οξέος, ασκορβικού οξέος ή μείγματός τους. Μετά την παραγώγιση, από κάθε δότη προέκυψαν 4 μικρότερες μονάδες μετάγγισης εκ των οποίων η πρώτη περιείχε μόνο CPD/SAGM, η δεύτερη επιπλέον ουρικό οξύ (8,0 mg/dL), η τρίτη ασκορβικό οξύ (2,2 mg/dL) και η τέταρτη μείγμα ουρικού/ασκορβικού οξέος. Οι επιλεγμένες συγκεντρώσεις προέκυψαν μετά από προκαταρκτικό in vitro έλεγχο τοξικότητας σε φρέσκο αίμα κατά τον οποίο ελέγχθηκε εύρος συγκεντρώσεων (ασκορβικό οξύ: 1,5-2,5 mg/dL, ουρικό οξύ: 6,5-8,5 mg/dL). Ακολούθησε έλεγχος αιμολυτικών (αιμόλυση, ερυθροκυτταρική ευθραυστότητα) και οξειδοαναγωγικών (αντοξειδωτική ικανότητα υπερκειμένου, παραγωγή δραστικών ριζών οξυγόνου – ROS) παραμέτρων και στατιστική ανάλυση των αποτελεσμάτων. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Παράμετροι που σχετίζονται άμεσα με την ποιότητα της μονάδας μετάγγισης, όπως η αποθηκευτική αιμόλυση και το pH, δεν διέφεραν καθόλου (pH) ή μεταβλήθηκαν ελάχιστα (αιμόλυση, p>0,05) στα τροποποιημένα παράγωγα. Επιπλέον, η αιμόλυση μετά από μηχανική καταπόνηση δεν επηρεάστηκε από την προσθήκη των αντιοξειδωτικών ουσιών, ενώ ο δείκτης οσμωτικής ευθραυστότητας παρουσίασε κλινικά μη αξιολογήσιμη μικρή (<1%) διακύμανση. Η ολική, αλλά και η εξαρτώμενη από το ουρικό οξύ, αντιοξειδωτική ικανότητα του υπερκειμένου βρέθηκαν αυξημένες (κατά 40-120%, p<0,01) σε όλες τις τροποποιημένες μονάδες μετάγγισης σε σύγκριση με τις μονάδες-μάρτυρες, ενώ η ανεξάρτητη του ουρικού οξέος αντιοξειδωτική ικανότητα ήταν αυξημένη στις μονάδες που περιείχαν ασκορβικό οξύ ή μίξη των δύο οξέων. Επιπροσθέτως, παρατηρήθηκε μειωμένη επιδεκτικότητα σε εξωγενή ερεθίσματα οξειδωτικής αιμόλυσης (ανεξαρτήτως πρόσθετου αντιοξειδωτικού), ιδιαίτερα από τη δεύτερη εβδομάδα αποθήκευσης και μετά (π.χ. ημέρα 21: 6,91±0,80 έναντι 9,25±1,91 mg Hb/dL, ουρικό/μάρτυρας, p=0,025), σε συνδυασμό με μία σταθερή τάση για μειωμένη συσσώρευση ROS ύστερα από οξειδωτικό ερέθισμα, η οποία αναδείχθηκε ως στατιστικά σημαντική από το μέσο της αποθήκευσης (p<0.05). Τα επίπεδα ενδογενών ROS παρουσιάστηκαν ανεπηρέαστα, πλην των ενισχυμένων με ουρικό οξύ μονάδων, στις οποίες παρατηρήθηκε μικρή αλλά επαναλαμβανόμενη αυξητική τάση (π.χ. ημέρα 21: 788±201 έναντι 687±139 RFU/mg πρωτεΐνης, p>0,05) σε σχέση με τις μονάδες-μάρτυρες. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Η προσθήκη ουσιών, όπως το ουρικό και το ασκορβικό οξύ, διατηρεί τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των μονάδων μετάγγισης, ενώ ταυτόχρονα φαίνεται να προστατεύει τα αποθηκευμένα ερυθροκύτταρα από επιπλέον οξειδωτική καταπόνηση, αυξάνοντας το εξωκυττάριο αντιοξειδωτικό δυναμικό. Η παρατηρούμενη μικρή αύξηση των εγγενών επιπέδων ROS μετά από προσθήκη ουρικού οξέος χρήζει περαιτέρω μελέτης, καθώς μπορεί να υποδεικνύει λεπτές τροποποιήσεις σε μεταβολικά μονοπάτια. Η παρούσα έρευνα συγχρηματοδοτείται από την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού, Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση», στο πλαίσιο της Πράξης «Ενίσχυση Μεταδιδακτόρων ερευνητών/ερευνητριών - Β΄ Κύκλος» (MIS-5033021), που υλοποιεί το Ίδρυμα Κρατικών Υποτροφιών (ΙΚΥ).