ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΣΧΕΣΗΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΤΙΜΩΝ sTfR ΚΑΙ ΤΗΣ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑΣ ΑΙΜΟΔΟΣΙΑΣ ΣΕ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΤΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Η αυξημένη συχνότητα αιμοδοσίας, σε συνδυασμό με επιμέρους χαρακτηριστικά των αιμοδοτών, έχει συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης σιδηροπενίας. Η αιμοσφαιρίνη στα αρχικά στάδια ανεπάρκειας σιδήρου μετράται εντός των φυσιολογικών ορίων και μία αρχόμενη, υποκλινική σιδηροπενία δεν μπορεί να ανιχνευτεί. Οι τιμές του διαλυτού υποδοχέα τρανσφερίνης (sTfR) επηρεάζονται πριν από άλλους εργαστηριακούς δείκτες, που σχετίζονται με την ανεπάρκεια σιδήρου και τη μη αποδοτική ερυθροποίηση. Ο λόγος sTfR/log φερριτίνης (sTfR index) αποτελεί αξιόπιστο δείκτη ανίχνευσης σιδηροπενικής αναιμίας και επιτρέπει τη διάκρισή της από την αναιμία χρονίας νόσου. ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ: Εκτίμηση υποκλινικής σιδηροπενίας σε αιμοδότες που προσήλθαν στην υπηρεσία αιμοδοσίας Γενικού Νοσοκομείου της Αττικής και κρίθηκαν κατάλληλοι να αιμοδοτήσουν με βάση τις ανευρεθείσες τιμές Hb. ΥΛΙΚΟ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΣ: Το δείγμα της μελέτης αποτελούνταν από 81 αιμοδότες. Κατά τη φυσική τους εξέταση μετρήθηκε η τιμή αιμοσφαιρίνης σε τριχοειδικό δείγμα αίματος με τη χρήση αιμοσφαιρινόμετρου HemoCue Hb 301. Δείγματα φλεβικού αίματος συλλέχθηκαν, κατόπιν συναίνεσής τους, ώστε να υπολογιστούν επιπλέον εργαστηριακές αιματολογικές παράμετροι (Hb, MCV, PLT, φερριτίνη, φυλλικό οξύ, Β12, sTfR). Οι μετρήσεις φερριτίνης και sTfR έγιναν με τη μέθοδο της χημειοφωταύγειας (αναλυτής Access2 - Beckman Coulter ) και η γενική εξέταση αίματος έγινε σε αιματολογικό αναλυτή Beckman Coulter. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Από τους 81 αιμοδότες που συμμετείχαν στην έρευνα, οι 20 (6 γυναίκες και 14 άνδρες) κρίθηκαν ακατάλληλοι για αιμοδοσία λόγω χαμηλής τιμής αιμοσφαιρίνης (μικρότερη από 12,5g/dl για τις γυναίκες και 13,5g/dl για τους άνδρες). Από τους υπόλοιπους 61 αιμοδότες που κρίθηκαν κατάλληλοι οι 12 ήταν γυναίκες και οι 49 άνδρες, 9 ήταν δότες αντικατάστασης ( 3 άνδρες και 6 γυναίκες) και οι υπόλοιποι 52 αιμοδότησαν εθελοντικά. Δώδεκα συμμετέχοντες αιμοδοτούσαν για 1η φορά, ενώ οι υπόλοιποι ανέφεραν ότι αιμοδοτούσαν με την εξής συχνότητα: 1 φορά/ έτος: 13 άνδρες, 1-2 φορές/ έτος: 3 άνδρες, 2 φορές/ έτος: 16 άνδρες και 2 γυναίκες, 2-3 φορές/έτος: 5 άνδρες και 1 γυναίκα, 3 φορές/ έτος: 6 άνδρες και 1 γυναίκα, 3-4 φορές/έτος: 1 άνδρας και 4 φορές/έτος: 1 άνδρας. Από το σύνολο των κατάλληλων αιμοδοτών, 5 γυναίκες που προσήλθαν για αιμοδοσία 1η φορά και 10 άνδρες (που αιμοδοτούσαν κατά μέσο όρο 2-3 φορές/έτος) είχαν τιμές φερριτίνης μικρότερες των φυσιολογικών τιμών (24-336ng/ml) και τιμές Hb εντός των αποδεκτών ορίων (τιμές αιμοσφαιρίνης άνω των 12,5g/dl για τις γυναίκες και 13,5g/dl για τους άνδρες 2004/33ΕΚ). Δεκαέξι αιμοδότες (ποσοστό 26,2%) είχαν τιμές sTFR/log φερριτίνης (sTfR index) μεγαλύτερες του 14, άρα ενδεικτικές ανεπάρκειας σιδήρου (σύμφωνα με τις προτεινόμενες τιμές των αντιδραστηρίων Beckman Coulter), από τους οποίους 5 ήταν γυναίκες και 11 άνδρες (ποσοστό 41,6% των συνολικών γυναικών και 22,4% των ανδρών αντίστοιχα). Τέσσερις αιμοδότες (όλοι γυναίκες) έδιναν αίμα για 1η φορά, 2 άνδρες αιμοδοτούσαν με συχνότητα μία φορά ανά έτος, ενώ 10 (1 γυναίκα και 9 άνδρες) αιμοδοτούσαν με συχνότητα 2 φορές το έτος και άνω. Τέλος, 5 από τους παραπάνω αιμοδότες (3 γυναίκες και 2 άνδρες) είχαν τιμές φερριτίνης μικρότερες των 12ng/ml και 2 εξ' αυτών τιμές φυλλικού οξέος μικρότερες των φυσιολογικών (<2.33ng/mL). ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Η μέτρηση του sTFR index αποτελεί μία μέθοδο ανίχνευσης υποκλινικής σιδηροπενίας που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί στον αιμοδοτικό πληθυσμό, καθώς αποτελεί πρωιμότερο δείκτη ανεπάρκειας σιδήρου σε σχέση με την πτώση της τιμής Hb. Η έγκαιρη ανίχνευση έλλειψης σιδήρου είναι σημαντική, καθώς η θεραπευτική αντιμετώπισή της μπορεί να παρεμποδίσει την εμφάνιση μη αποδοτικής ερυθροποίησης. Η αύξηση του μεσοδιαστήματος αιμοδοσίας ή η λήψη σιδήρου σε αυτά τα μεσοδιαστήματα, ανάλογα με τα επιμέρους χαρακτηριστικά των αιμοδοτών, αποτελεί μέσο πρόληψης της σιδηροπενίας στους αιμοδότες.