ΑΝΑΔΡΟΜΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΕΠΙΠΟΛΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΕΠΙΠΤΩΣΗΣ ΤΗΣ ΥΠΟΦYΣΙΤΙΔΑΣ ΩΣ ΑΝΕΠΙΘΥΜΗΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΤΗΣ ΑΝΟΣΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

Εισαγωγή: Η ανοσοθεραπεία με checkpoint inhibitors έχει αλλάξει τη θεραπευτική αντιμετώπιση πολλών μορφών καρκίνου, αλλά συχνά έχει ανεπιθύμητες ενέργειες (ΑΕ) που επηρεάζουν πολλά όργανα. Μεταξύ αυτών, οι ενδοκρινικές ΑΕ είναι συχνές. Ο CTLA-4 αναστολέας ipilimumab μόνος ή σε συνδυασμό με PD-1 αναστολείς μπορεί να προκαλέσει υποφυσίτιδα με ανεπάρκεια στην έκκριση των ορμονών της υπόφυσης σε ποσοστά 3,2% και 6,4% αντίστοιχα. Ενώ οι PD-1 και PDL-1 αναστολείς σπανιότερα προκαλούν υποφυσίτιδα σε ποσοστά μέχρι 1%. Μέθοδος: Αναδρομική μελέτη ασθενών που έλαβαν ανοσοθεραπεία από τον Μάρτιο 2018 έως τον Ιανουάριο 2020 στη Β’ Παθολογική Κλινική του Γ.Α.Ο.Ν.Α. «Ο Άγιος Σάββας». Τα επιδημιολογικά, κλινικά και εργαστηριακά όλων των ασθενών αναλύθηκαν. Σκοπός: H ανάδειξη της συχνότητας εμφάνισης της υποφυσίτιδας ως ΑΕ της ανοσοθεραπείας και της κλινικής σημασίας της. Αποτελέσματα: Mελετήθηκαν 55 ασθενείς (33 άντρες , διάμεση ηλικίας 66,5 έτη, εύρος 37-85). 40% των ασθενών είχαν καρκίνο πνεύμονα, 29.1% μελάνωμα, και 12.7% καρκίνο ουρ.κύστεως. 83% των ασθενών εμφάνιζαν μεταστατική νόσο. Από τους 55 ασθενείς, 28 (50.9%) έλαβαν ανοσοθεραπεία με pembrolizumab, 21 (38.2%) με nivolumab, 4 (7.3%) με durvalumab και 2 (3.6%) με συνδυασμό ipilimumab και nivolumab. Ο διάμεσος χρόνος θεραπείας ήταν 7.23 μήνες (εύρος 1-28). Συνολικά 5 ασθενείς από τους 55 που έλαβαν ανοσοθεραπεία (9%) παρουσίασαν υποφυσίτιδα με βάση τις εργαστηριακές εξετάσεις: 2/28 (7,1%) με pembrolizumab, 1/2 (50%) με συνδυασμό ipilimumab και nivolumab, και 2/21 (9.5%) με nivolumab. Κανένας ασθενής δεν παρουσίασε κλινικές εκδηλώσεις. Όλοι τέθηκαν υπό αγωγή με υδροκορτιζόνη ή πρεδνιζολόνη και στενή ενδοκρινολογική παρακολούθηση και συνέχισαν να λαμβάνουν την θεραπεία τους. Από τη στατιστική ανάλυση των επιδημιολογικών, κλινικών και εργαστηριακών δεδομένων δεν προέκυψαν προβλεπτικοί παράγοντες για την ανάπτυξη της συγκεκριμένης ΑΕ. Συμπεράσματα: Στη μελέτη μας η συχνότητα εμφάνισης της υποφυσίτιδας είναι 9%. Κανένας από τους ασθενείς δεν είχε συμπτώματα και όλοι συνέχισαν να λαμβάνουν την ανοσοθεραπεία τους με στενή ενδοκρινολογική παρακολούθηση και κατάλληλη αγωγή ορμονικής υποκατάστασης.