ΕΝΔΟΚΡΙΝΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΝΕΠΙΘΥΜΗΤΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΣΥΝΔΥΑΣΜΕΝΗΣ ΑΝΟΣΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΕ ΣΥΜΠΑΓΕΙΣ ΟΓΚΟΥΣ: ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑ-ΑΝΑΛΥΣΗ

Εισαγωγή: Η ανοσοθεραπεία είναι μια επανάσταση στην ογκολογία τα τελευταία χρόνια. Ειδικότερα, στις μέρες μας η συνδυασμένη ανοσοθεραπεία κατέχει σημαντική θέση στην θεραπεία συμπαγών όγκων. Ωστόσο, η ανοσοθεραπεία έχει αρκετές ανεπιθύμητες ενέργειες (ΑΕ) σχετιζόμενες με την διέγερση του ανοσοποιητικού συστήματος και κάποιες από αυτές αφορούν τους ενδοκρινείς αδένες. Αυτές οι ενδοκρινολογικές ΑΕ της ανοσοθεραπείας απαιτούν την γνώση και επαγρύπνηση των ογκολόγων με στόχο την έγκαιρη αναγνώριση και αντιμετώπιση τους.

Μέθοδοι: Πραγματοποιήθηκε συστηματική ανασκόπηση με αναζήτηση σε PubMed, Medline και Clinical trials για την περίοδο 1/2015 μέχρι 12/2020 και ακολούθησε μεταανάλυση. Συμπεριλήφθηκαν 26 τυχαιοποιημένες κλινικές μελέτες σε ενήλικες ασθενείς με συμπαγείς όγκους οι οποίοι έλαβαν εγκεκριμένα σχήματα συνδυασμένης ανοσοθεραπείας από τον FDA ή τον EMA και εμφάνισαν ενδοκρινολογικές ΑΕ. Ο έλεγχος έγινε από 2 ανεξάρτητους ερευνητές.

Αποτελέσματα: 21 μελέτες με 3269 ασθενείς αφορούσαν το σχήμα Ipilimumab + Nivolumab. Το ποσοστό υποφυσισμού ήταν 6% (95%CI: 4-10%) των ασθενών, με τα περισσότερα να είναι ηπίου βαθμού. Η ανεπάρκεια των επινεφριδίων εμφανίστηκε σε ποσοστό 2% (95% CI: 1-3). Τα ποσοστά υποθυρεοειδισμού ήταν 15% (95% CI: 13-18%) και του υπερθυρεοειδισμού 14% ( 95% CI: 11-18%), αλλά με ιδιαίτερα μεγάλη ετερογένεια δεδομένων.

5 μελέτες με 862 ασθενείς αφορούσαν το σχήμα Durvalumab + Tremelimumab. Η εμφάνιση υποφυσίτιδας ήταν πολύ σπάνια στο 1% (95% CI: 0-2%), όμως σχεδόν πάντα σοβαρή. Η ανεπάρκεια των επινεφριδίων εμφανίστηκε σε ποσοστό 2% (95% CI: 1-5%) αλλά συνήθως ήταν υψηλής σοβαρότητας. Σημαντικά συχνότερη ήταν η εμφάνιση υποθυρεοειδισμού σε ποσοστό 10% (95% CI: 8-13%) ενώ ο υπερθυρεοειδισμός αναφέρεται σε μόνον δύο μελέτες και με ελάχιστη συχνότητα στο 4% (95% CI: 1-17%).

Συμπεράσματα: Η ανοσοθεραπεία και ειδικότερα η συνδυασμένη ανοσοθεραπεία αποτελούν σημαντικές θεραπευτικές επιλογές στην ογκολογία. H παρούσα μελέτη παρέχει δεδομένα που αφορούν τις ενδοκρινολογικές ΑΕ σε ασθενείς που έλαβαν συνδυασμένη ανοσοθεραπεία. Πιο πιθανό είναι να εκδηλωθεί θυρεοειδική δυσλειτουργία ή υποφυσισμός έναντι επινεφριδιακής ανεπάρκειας. Οι ογκολόγοι οφείλουν να είναι ενήμεροι για τις ΑΕ της ανοσοθεραπείας και να συνεργάζονται με άλλες ειδικότητες για την ολιστική και σωστή αντιμετώπιση των ασθενών.