ΦΛΕΓΜΟΝΩΔΗΣ ΨΕΥΔΟΟΓΚΟΣ ΗΠΑΤΟΣ ΣΕ ΑΣΘΝΕΝΗ ΜΕ ΗΚΚ ΥΠΟ ΑΝΟΣΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΜΕ ATEZOLIZUMAB-BEVACIZUMAB

Εισαγωγή/Σκοπός: Η εφαρμογή της ανοσοθεραπείας στον προχωρημένο ηπατοκυτταρικό καρκίνο (ΗΚΚ) έχει οδηγήσει σε βελτίωση της επιβίωσης και της ποιότητας ζωής σε ασθενείς με προχωρημένο ΗΚΚ, χωρίς σημαντικές ανεπιθύμητες ενέργειες. Σκοπός της εργασίας είναι η παρουσίαση ενός περιστατικού με πρώιμη υποτροπή ΗΚΚ μετά από ηπατεκτομή, που αντιμετωπίστηκε με ανοσοθεραπεία με Atezolizumab-Bevacizumab και κατά τη διάρκεια της θεραπείας διεγνώσθη με φλεγμονώδη ψευδοόγκο ήπατος, ο οποίος προσομοίαζε με ΗΚΚ. Από τη μελέτη της βιβλιογραφίας, δεν έχει περιγραφεί ως ανεπιθύμητη ενέργεια της ανοσοθεραπείας έως σήμερα.

Μέθοδοι/Παρουσίαση περιστατικού: Ασθενής 75 ετών, με ατομικό αναμνηστικό μεταβολικού συνδρόμου (BMI=29.7), αρτηριακής υπέρτασης, δυσλιπιδαιμίας, στεφανιαίας νόσου και υποθυρεοειδισμού, προσήλθε τον 2^ο/2020 με εικόνα υποκάψιου αιματώματος και διεγνώσθη με ρήξη χωροκατακτητικής εξεργασίας ήπατος, οπότε και υποβλήθηκε σε άμεση χειρουργική εκτομή με αντιμετώπιση της αιμορραγίας και εξαίρεση της ηπατικής βλάβης. Η ιστολογική εξέταση ανέδειξε ΗΚΚ μέσης διαφοροποίησης. Ακολούθως, ο ασθενής τέθηκε σε στενό follow-up λόγω αυξημένου κινδύνου υποτροπής. Πράγματι, τον 9^ο/2020, ο ασθενής εμφάνισε ενδοηπατική υποτροπή της νόσου με νέα εστιακή αλλοίωση στο τμήμα VII3,4x3 cm. Λόγω του ιστορικού της ρήξης του ΗΚΚ ο ασθενής θεωρήθηκε ότι έχει προχωρημένη νόσο και αποφασίστηκε η έναρξη ανοσοθεραπείας με Atezolizumab – Bevacizumab.

Αποτελέσματα/Έκβαση περιστατικού: O ασθενής έλαβε αρχικά 18 κύκλους ανοσοθεραπείας ως τον 3^ο/2022 και εμφάνισε σχεδόν πλήρη ανταπόκριση, με μείωση τόσο του μεγέθους (1,1x0,8cm από 3,4x3cm), όσο και της σκιαγραφικής ενίσχυσης της βλάβης. Επίσης, εμφάνισε πολύ καλή ανοχή χωρίς ιδιαίτερες ανεπιθύμητες ενέργειες. Τον 3^ο/2022, μετά από 18 κύκλους ανοσοθεραπείας, ο ασθενής προσήλθε στο νοσοκομείο με εμπύρετο και αυξημένους δείκτες φλεγμονής, χωρίς ανεύρεση εμφανούς εστίας λοίμωξης και αντιμετωπίστηκε αρχικά με εμπειρική αντιβιοτική αγωγή. Από νέα MRI που διενεργήθηκε, ανευρέθη νέα εστιακή αλλοίωση ήπατος μεγέθους 3,7x3,3cm στο τμήμα VIII με απεικονιστικούς χαρακτήρες ύποπτους για ΗΚΚ (κεντρική εστία νέκρωσης, προοδευτική πρόσληψη σκιαγραφικού στις αρχικές φάσεις και έκπλυση στις καθυστερημένες). Διενεργήθηκε βιοψία ήπατος, η οποία ανέδειξε εικόνα συμβατή με φλεγμονώδη ψευδοόγκο ήπατος, ο οποίος θεωρήθηκε απότοκο της ανοσοθεραπείας. Έκτοτε, μετά από καθυστέρηση περίπου 4 μηνών λόγω της νοσηλείας του, τα φλεγμονώδη διηθήματα του ήπατος υποχώρησαν και ο ασθενής έλαβε όλους τους προβλεπόμενους κύκλους ανοσοθεραπείας μέχρι και σήμερα. Βρίσκεται σε άριστη κλινική κατάσταση και παρακολουθείται στο εξωτερικό μας ιατρείο, περίπου 5 έτη μετά τη διάγνωση του ΗΚΚ.

Συμπεράσματα: Ο φλεγμονώδης ψευδοόγκος είναι μια σπάνια καλοήθης οντότητα με συνολικά καλή πρόγνωση που χαρακτηρίζεται ιστολογικά από φλεγμονώδη διήθηση (κυρίως λεμφοκύτταρα, πλασματοκύτταρα, μακροφάγα) και ινώδη ιστό, ως επακόλουθο της λύσης της φλεγμονής. Η διαφορική διάγνωση μπορεί να είναι δύσκολη από διάφορες καλοήθεις και καοήθεις εστιακές αλλοιώσεις του ήπατος, ενώ η συμπτωματολογία είναι μη ειδική και τα απεικονιστικά ευρήματα ποικίλουν. Μέχρι και σήμερα δεν είναι ξεκάθαρη η αιτιοπαθογένεια του, όμως φαίνεται να σχετίζεται με διάφορους αιτιολογικούς παράγοντες στο επίκεντρο των οποίων κατατάσσονται παράγοντες που σχετίζονται με υπέρμετρη ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού (λοιμώξεις, αυτοανοσία). Συνεπώς, η ενίσχυση της ανοσιακής απόκρισης του ασθενούς με αναστολή των ανοσολογικών σημείων ελέγχου (όπως το PD-L1) θα μπορούσε να αποτελέσει ένα ικανό υπόστρωμα για την ανάπτυξη υπέρμετρης φλεγμονώδους διήθησης σε όργανα και ιστούς, όπως ο φλεγμονώδης ψευδοόγκος ήπατος στην περίπτωση αυτή.